Мэргэжлээ сонгосон миний түүх
ШУТИС-ийн Нийгмийн ажил мэргэжлийн 3-р курсийн оюутан Т.Саяцэцэг Хүүхдийг Ивээх Сангийн Хүүхэд хамгааллын хөтөлбөрт дадлага хийж байхдаа өөрийнхөө хүүхэд байх үеийн амжилт, өөрчлөлтийн түүхээ хуваалцсан юм.
Тэрээр Дорнод аймгийн Цагаан-Овоо сумын Ерөнхий боловсролын сургуулийг 2022 онд төгсжээ. Түүний хувьд 2010 онд таван настайдаа нэгдүгээр ангид орсон аж. Аав, ээж нь малчин хүмүүс тул хүүхдээ дагаад сумын төвд амьдрах боломж байсангүй. Ингээд Т.Саяцэцэг сургуулийнхаа дотуур байранд амьдарч, суралцах болжээ. Энэ үед буюу 2012 онд Дорнод аймгийн Цагаан-Овоо суманд Хүүхдийг Ивээх Сан “Алслагдсан хөдөөгийн малчдын хүүхдүүдийн бага боловсролын үр дүнг сайжруулах нь” төсөл хэрэгжүүлж эхлэв. Хэдийгээр бага жаахан байсан ч төслийн нэрийг одоог хүртэл мартдаггүй гэж байв. Төслийн нэг зорилт нь сургуулийн дотуур байранд байгаа хүүхдүүдийн хөгжлийг дэмжих хөтөлбөр хэрэгжүүлэх байсан юм. Дотуур байранд “Хүүхэд хөгжлийн танхим”-д байгуулж, хичээлийн дараах хүүхдийн хөгжлийг дэмжих хөтөлбөр боловсруулж хэрэгжүүлсэн. Сургуулийн өмнөх боловсролд хамрагдаж чадахгүй байгаа 5 настай хүүхдүүдэд зориулан “Би чадна” хүүхдэд зориулсан хөтөлбөр, аав ээжид зориулсан “Та өөрөө багш” сургалтын хөтөлбөрийг боловсруулсан байна. Түүнчлэн “Миний номын өргөө” нэртэй танхим нээж, 5 настай хүүхдүүд гэртээ сургалтад ашиглах савтай ном, тоглоомын багцуудыг өгчээ. Сургуулийн өмнөх насны хүүхдүүд “Миний номын өргөө” нэртэй ном, тоглоомын багцаа авч явж, 10-14 хоногийн хугацаатай гэртээ хэрэглэдэг байв. Хүүхдийг хөгжүүлэх, тэдний суралцах сэдэл, тэмүүллийг бадраах, чадвар чадамж, өөртөө итгэх итгэлийг нь нэмэгдүүлэх зорилготой уг багцад хүүхдийн нас, хөгжлийн онцлогт тохирсон 105 нэр төрлийн ном, 35 төрлийн тоглоом багтжээ.
Т.Саяцэцэг “Цагаан автомашинтай, улаан хантаазтай ах, эгч нар ирж ном, тоглоомын багц дүү нарт нь өгч, хүүхэд хөгжлийн танхим тохижуулж байсныг сайн санадаг. Тухайн үедээ хөдөө орон нутгийн хүүхдүүдэд их гоё тоглоомууд байв. Номууд нь сонирхолтой, олон дасгал ажлуудтай. Хүүхдүүд их идэвхтэй оролцдог байлаа” хэмээн ярилаа. Түүний хувьд дотуур байранд 7-р анги хүртэл буюу төсөл эхлэхээс дуусах хүртэл амьдарч, 6-р ангиасаа эхлээд доод ангийн хүүхдүүдэд хичээлийн дараах хүүхдийн хөгжлийг дэмжих гарын авлагын цуврал дасгалуудыг дотуур байранд хийхэд чиглүүлж заадаг, бас багшдаа тусалдаг болжээ. Хүүхдүүд ч их идэвхтэй оролцоно. Цуврал дасгалуудаа орой бүр хийлгэнэ. Тухайн үед дотуур байрны хүүхдүүд завтай, хичээлийн дараах өөр үйл ажиллагаа бараг байсангүй. “Алслагдсан хөдөөгийн малчдын хүүхдүүдийн бага боловсролын үр дүнг сайжруулах нь” төсөл хэрэгжсэнээр сургуулийн дотуур байр өнгө төрхийн хувьд ч өөрчлөгдөв. “Хүүхэд хөгжлийн танхим”-тай болж, том зурагт, ном, тоглоомтой болж, хүүхдүүд ч тэнд очих дуртай болж, зураг зурж, шүлэг бичиж, хичээлийн дараах хүүхдийн хөгжлийг дэмжих хөтөлбөрүүдийн цуврал даалгавруудыг хийж, өөрсдийгөө хөгжүүлдэг байсан аж. Т.Саяцэцэгийн хувьд энэ бүхэн их сонирхолтой байсан учраас өнөөг хүртэл мартсангүй. Төслийн үр дүнд түүнд гарсан өөрчлөлтийнхөө талаар “Би таван настай сургуульд орсон. Их бүрэг ичимхий, хичээлдээ явах дургүй хүүхэд байлаа. Айлын бага хүүхэд болохоор сурагчдын амралтаараа гэртээ оччихоод буцаад сум руу явах их дургүй. Төсөл хөтөлбөрт хамрагдаад олон найз нөхөдтэй болсон. Олон шинэ зүйлийг сурч мэдсэн. Нээлттэй болж, өөрийгөө илэрхийлдэг болсон байгаа. Ингээд сургуульдаа болсон үйл ажиллагаанд идэвхтэй оролцож, ярилцах, сонсох дуртай болж, энэ мэргэжлийг сонгосон” гэж ярилаа. Төсөл Цагаан-Овоо сумын Т.Саяцэцэг шиг олон хүүхдэд үр өгөөжээ өгсөн байна. Т.Саяцэцэг Хүүхдийг Ивээх Сангийн төслийн үр шим хүртэгч хүүхдүүдийн нэг байсан бол одоо өөрөө оюутан болж, нийгмийн ажилтнаар суралцаж, энэ байгууллагад дадлага хийж, олон жилийн өмнө хүүхэд байхдаа уншиж, дасгал хийж байсан “Хичээлийн дараах нэмэлт хөтөлбөр” номоо хүртэл дахин харсандаа сэтгэл өндөр байгаагаа бидэнд илэрхийллээ.
Дашрамд дурдахад, Хүүхдийг Ивээх Сан Дэлхийн Банкны итгэлцлийн сан болох Японы Нийгмийн хөгжлийн сангийн санхүүжилтээр “Алслагдсан хөдөөгийн малчдын хүүхдүүдийн бага боловсролын үр дүнг сайжруулах нь” төслийг 2012-2017 онд хэрэгжүүлсэн юм. Хөтөлбөрийг “Ном, тоглоомын багц”-аар дамжуулан хүүхдийг хөгжүүлэх шинэлэг аргазүйгээр хэрэгжүүлсэн юм. Хөтөлбөрийг тусгайлан боловсруулсан гарын авлагын дагуу эцэг эх биечлэн гүйцэтгэж, сумын сургуулийн номын санч, аргазүйч нар туслан дэмжих үүрэгтэй оролцдог нь хүүхдийн боловсролд бүх талын оролцоог хангаснаараа онцлогтой юм. Уг хөтөлбөрийн үр дүнд Архангай, Дорнод, Сүхбаатар, Өвөрхангай аймгийн алслагдсан 30 сумын 5-6 насны 1,545 хүүхэд сургуульд амжилттай бэлтгэгдсэн билээ. Нийт 8,000 гаруй хүүхдэд үр өгөөжөө өгсөн энэ төсөлд нийт 20,000 багш, эцэг эх, албан хаагч оролцсон байна. СӨБ-д хамрагдаж чадахгүй байгаа алслагдсан хөдөөгийн малчдын хүүхдүүдэд зориулсан БШУЯ-ны СӨБ-ын албан ёсны хөтөлбөр болсон билээ. Өнөөг хүртэл МУБИС СӨБ-ын багш бэлтгэх сургалтын агуулгадаа уг хөтөлбөрийг хэрхэн хэрэгжүүлэх арга зүйн талаар оруулан багш болохоор бэлтгэгдэж буй оюутнуудад зааж байна.